عسل تغذیه

عسل چه ترکیباتی دارد؟

• قندها: ۳۸% فروکتوز – ۳۱% گلوکز – ۵% دکسترین – ۱.۵ تا ۳% ساکارز – تا ۲.۳ درصد پروتئین
• تا ۰.۲ درصد مواد معدنی
• ۰.۰۰۳ تا ۰.۲ درصد نمک اسیدهای ارگانیک: (مالیک، لاکتیک، اسید سولفوریک، سیتریک و تارتاریک)
• تقریبا همه عناصر طبیعی شناخته شده: (کروم، کلر، آهن، فسفر، منیزیم، منگنز، فسفر، سلنیوم، سیلیس، سدیم، روی، کلسیم، مس، گوگرد، پتاسیم)
• آنزیم ها: موادی که به طور قابل توجهی، در مقادیر بسیار کوچک به فرآیند متابولیسم سرعت می بخشند.
• در مقادیر بسیار کم ویتامین های: (B1,B2,B3,B5,B6,H,K,C,E,PP,Provitamin A)
• پلی فنل ها: پلی فنل های اصلی، فلاونوئیدها هستند (مابقی عبارت اند از: اسید های کافئیک، پروتوکاتکوئیک، ولنلیک و گالیک)
• رطوبت : محتوای رطوبت متعارف ۱۶ تا ۱۸ درصد است.

عسل جمع آوری شده از گیاهان مختلف در عطر، طعم و همچنین در ترکیبات آن متفاوت است. محتویات ویتامین های آن با افزایش میزان گرده در آن افزایش می یابد. مشخص شده است که ویتامین های موجود در سبزیجات، میوه ها و سایر محصولات، به طور مداوم در طول ذخیره سازی کاهش می یابد. البته این موضوع شامل عسل نمی شود در واقع ویتامین ها و سایر عناصر موجود در آن کاملا ذخیره می شوند.

فرآیند تولید عسل طبیعی

از آنجایی که فرآیند تولید عسل یک فرآیند معمولی نیست، اگر از میزان تلاش‌ هایی که برای تولید آن انجام می‌ شوند اطلاع یابید، بسیار تعجب خواهید کرد. کارشناسان زنبورداری ادعا می‌ کنند که برای تولید ۴۵۰ گرم عسل، تقریباً ۶۰ هزار زنبور به حدود ۲ میلیون گل سر می‌ زنند (حدود ۸۸۵۰ کیلومتر) تا شهد کافی برای تولید این مقدار عسل را استخراج نمایند.

این کار به میزان زیادی کار گروهی و صرف زمان بسیار زیاد نیاز دارد. زنبورهای عسل دارای دو معده هستند و شهد به دست آمده از گل‌ ها را درون یکی از این معده‌ ها ذخیره می‌ کنند. بوسیله معده دیگر، غذا و گرده گل مورد علاقه خود را هضم می‌ کنند.

در معده اضافی، شهد بدست آمده از گرده گل جمع‌ آوری شده، با آنزیم‌ ها مخلوط می‌ شود و هر زنبور این مخلوط را به درون دهان زنبور دیگری قی می‌ کند (بالا می‌ آورد). این کار ممکن است ناخوشایند به نظر بیاید، اما در واقع کاری بسیار طبیعی است و آنگونه که به نظر می‌ آید، کار کثیفی نیست. این فرآیند تا زمانی که بخشی از شهد هضم شود، ادامه می‌ یابد. سپس درون شان عسل ذخیره شده و زنبورها از بال‌ های خود برای باد دهی به شهد مایع و غلیظ‌ تر کردن آن استفاده می‌ کنند.

پس از آن، مایع دیگری که برای مهر و موم کردن شهد درون سلول استفاده می‌ شود، از معده زنبور ترشح شده و شهد درون موم زنبور، تبدیل به جامد می‌ شود. در اینجا نگاهی به خواص عسل برای سلامتی می‌ اندازیم، بطوری که افراد هر چه بیشتر بتوانند از فواید این ماده شفابخش طبیعی و کمک کننده به سلامت بهره‌ مند شوند.

شایان ذکر است که نباید به یک نوزاد، عسل داده شود، زیرا سیستم ایمنی و سیستم گوارشی او نیز در حال رشد است. عسل ممکن است حاوی بوتولیسم باشد و بدن کوچک نوزاد، هنوز برای مبارزه با آن آمادگی نداشته باشد.

ویژگی های فیزیکی عسل

چسبندگی

عسل تازه استخراج شده مایع چسبناکی است که میزان چسبندگی آن به مواد موجود و میزان آب موجود در آن مرتبط می باشد.

غلظت

“عسل رقیق بد است؛ عسل غلیظ خوب است”. این هم از باورهای غلطی است که باید اصلاح شود. رقیق یا غلیظ بودن عسل بستگی به دو عامل دارد. اول: بستگی به میزان آبی است که در عسل وجود دارد.دوم: درجه حرارت محیطی که عسل در آن قرار دارد.

در تابسان عسل کمتر کِش می آید، در زمستان بیشتر. علت این است که بر اثر حرارت عسل شُل می شود و بر اثر برودت خودش را جمع می کند.

رطوبت عسل

درصد رطوبت عسل به عواملی که در فرآیند تولید عسل دخالت دارند بستگی دارد. این عوامل عبارت اند از: شرایط آب و هوایی و رطوبت اصلی شهد. مقدار رطوبت عسل پس از برداشت از کندو و استخراج آن در نتیجه شرایط ذخیره سازی ممکن است تغییر کند. مقدار رطوبت یکی از مهم ترین خصوصیات عسل است که کیفیت نگهداری، شکرک زدن و غلظت آن را تحت تاثیر قرار می دهد.

کشش سطحی

از آنجایی که کشش سطحی عسل پایین است، برای جذب رطوبت، ماده عالی محسوب می شود و منطقه ای که از آن تهیه شده، تعیین کننده کشش سطحی آن است.

رنگ عسل

رنگ عسل دامنه ای گسترده از رنگ روشن تا زرد تیره یا سیاه است. اساسا رنگ های مختلفی از رنگ روشن با غلظت های مختلف همانند قند کارامل تا رنگ تجاری استاندارد بکار برده می شوند، تمام روش های جدید برای تعیین رنگ انگبین در زیر شرح داده شده است. رنگ نسبت به منطقه اصلی گیاه، تاریخ تولید و شرایط نگهداری فرق می کند اما شفافیت یا روشنی به مقدار ذرات معلقی هم چون گرده گیاه بستگی دارد.

عسل هایی با رنگ زرد روشن، قرمز کم رنگ، رنگ شاه بلوطی، طوسی( اکالیپتوس) و سبز(شهد نباتی) وجود دارند، رنگ عسل کریستالیزه شده روشن تر می گردد چراکه بلور های گلوکز سفید هستند، همچنین گزارش شده بعضی از آن به سفیدی شیر هستند و در برخی منطقه های آفریقای شرقی عسل های کریستالی شده مرغوب یافت می شوند که تقریبا به سفیدی آب یعنی بی رنگ و در حالت مایع هستند.

آیا رنگ عسل اهمیت دارد؟

واقعیت این است که تصمیم گیری درباره عسل با توجه به رنگ آن اصلا صحیح نیست. البته رنگ عسل از جنبه تجاری و تعین شکل نهایی آن دارای اهمیت زیادی است، عسل تیره تر اغلب مصرف صنعتی دارد، در حالی که عسل های روشن تر برای استفاده مستقیم خرید و فرواثریش می شوند. متاسفانه در اکثر کشور هایی که برای آن بازار بزرگی وجود دارد رنگ عسل تعیین کننده میزان اولویتی است که خریدار برای محصول در نظر می گیرد، بنابراین تصمیم گیری درباره کیفیت کلی رنگ عسل به خودی خود مهم ترین عامل تعیین کننده قیمت عرضه و فروش کلی محصول در چنین کشورهایی محسوب می شود.

آیا عسل طبیعی شکرک می زند؟

شکرک زدن عسل یکی دیگر از ویژگی های عسل است، اگرچه این موضوع تعیین کننده قیمت آن نمی باشد، در آب و هوای معتدل بیشتر عسل ها در دمای معمولی انبار بلوری می شوند.

بسیاری از مصرف کنندگان هنوز فکر می کنند که عسل شکرک زده فاسد شده یا با افزودن شکر به آن تقلب صورت گرفته است که این کاملا اشتباه است.شکرک زدن و سفید شدن عسل نتیجه تشکیل بلور های گلوکز منو هیدروژنه است که با توجه به کیفیت و شرایط نگهداری عسل از لحاظ تعداد، شکل و ابعاد تفاوت دارند، هرچه مقدار آب کمتر و مقدار گلوکز عسل بالاتر باشد، عمل شکرک زدن سریع تر صورت می پذیرد. در اینجا دما نقش مهمی ایفا می کند چرا که شکرک زدن در دمای بالای ۲۵ و زیر ۵ درجه سانتی گراد اتفاق نمی افتد.

مقدار دمای مناسب برای شکرک زدن مایع حدود ۱۴ درجه سانتی گراد می باشد، اما وجود ذرات جامد آن موجب تسریع عمل شکرک می گردد. معمولا پس از تکان دادن بلورهای نامتقارن و بزرگتر تشکیل می شوند. هنگام شکرک زدن، مولکول آب آزاد شده و در نتیجه بر مقدار آب درونی مایع افزوده و نیز خطر تخمیر بیشتر می شود.